Dzisiaj o wizerunku, jednak trochę od innej strony – niestety często pomijanej, a przecież równie ważnej. Bo na Twój wizerunek składa się nie tylko Twój wygląd, ale także styl wypowiedzi, czyli to jak mówisz. A błędów w języku polskim nie sposób czasem uniknąć. Tym bardziej, jeśli od najmłodszych lat słyszymy jakieś słowo (czy to w domu, na placu zabaw czy w szkole), którego niepoprawnie używają osoby z naszego otoczenia. A nam czasem do głowy nawet nie przyjdzie, że wypowiadamy jakieś słowo błędnie.
Mnie również, chociaż poprawnym językiem polskim interesuję się już od naprawdę długiego czasu, zdarza się czasem nieprawidłowo wypowiedzieć dane słowo. Wielkie szczęście dla mnie, że moja kochana Ada (logopeda) jest niezwykle czujna i zawsze mogę liczyć na pomoc z jej strony :).
Pisałam już kiedyś o prawidłowej wymowie wyrazów zakończonych na „ę” i „ą”, tym razem skupimy się na najczęściej popełnianych błędach w języku polskim! Ciekawa jestem, które z nich najczęściej słyszysz w swoim otoczeniu? Pogrubione wyrazy to oczywiście poprawne formy (tak, aby łatwiej było je zapamiętać) ;).
- Swetr – sweter
Na początek już chyba klasyk! Wielu językoznawców jest zdania, że błąd ten wziął się z wrzucania go do jednego worka ze słowem „wiatr” (wtedy analogicznie powiedzielibyśmy 'swetr’), a ponieważ niezbyt naturalnie brzmi 'wiater’, to analogicznie w tej sytuacji „sweter” również nie będzie dla nas brzmiał poprawnie.
- W każdym bądź razie – w każdym razie
Tutaj nie ma co tłumaczyć. Słowo „bądź” jest po prostu zbędne.
- Włanczać – włączać
Zapewne nie raz spotkałeś się z różnymi formami wypowiedzi tego słowa. Jeśli dobrze pamiętam powstała nawet kampania reklamowa mająca na celu upowszechnienie prawidłowej formy wypowiedzi tego wyrazu (więcej takich spotów!). Zatem pierwsza forma to najczęściej słyszany błąd (tak samo jest np. z 'dołanczać’ – dołączać, czy 'rozłanczać’ – rozłączać), a druga oczywiście to prawidłowy zapis jak i wymowa.
- Poszłem/weszłem – poszedłem, wszedłem
Spotkałeś się z tym błędem nie raz – jestem o tym przekonana. A to dlatego, że jest to błąd, który wciąż słyszy się naprawdę często. Być może wziął się stąd, że kobieta jak najbardziej powie, że „poszła” czy „weszła” (a nie 'poszedła’ czy 'weszedła’ – swoją drogą brzmi ciekawie!). Jednak w przypadku mężczyzn dopuszczalna jest tylko jedna forma: „poszedłem”, „wszedłem”. Panowie pamiętajcie o tym!
- W cudzysłowiu – w cudzysłowie
Aby łatwiej było to sobie utrwalić, pamiętaj, że słowo „cudzysłów” odmienia się tak samo jak np. „rów” (w rowie, w cudzysłowie), a nie jak (w przypadku niepoprawnej formy) „przysłowie” (w przysłowiu, w cudzosłowiu), co jest często mylone.
- Cofać się do tyłu – cofać się
Czyli niepotrzebne powtórzenia. Jeśli się cofasz, to wiadomo, że do tyłu. Nie można się cofać do przodu, zatem wystarczy jak powiesz, że się cofasz, a niepoprawne już jest dodawanie „do tyłu”. To podobnie jak w przypadku „kartka papieru”, jeśli mówimy o kartce, to wiadomo, że mamy na myśli papier, zatem dodawanie drugiego słowa jest całkowicie zbędne. Inne przykłady: 'spadać w dół’ zamiast po prostu spadać czy 'fakt autentyczny’, bo jaki inny może być fakt? ;)
- Z małej/dużej/wielkiej litery – Małą/dużą/wielką literą
Jest to jeden z najczęściej popełnianych błędów w języku polskim. Pierwsza konstrukcja jest rozpowszechnionym rusycyzmem (od 's bolszoj bukwy’), jednak słowniki języka polskiego dopuszczają tylko tę drugą jako poprawną. Ja się kłócić nie zamierzam, chociaż widziałam już nie raz niepoprawny zwrot w przeróżnych magazynach jak i w książkach. Być może kiedyś, nieprawidłowa dzisiaj konstrukcja, będzie dopuszczalna w piśmie jak i w mowie (a przynajmniej w języku potocznym).
- Pisze – jest napisane
Tutaj krótko i konkretnie: 'pisze’ to czasownik, „ona/on pisze”. Zatem niepoprawne jest użycie tego czasownika w zdaniu: „tutaj/tam pisze…”, zamiast tego powiemy: „tutaj/tam jest napisane”.
- Szejset – sześćset
„Zapłaciłem za to szejset złoty”. W tym zdaniu mamy dwa błędy, o których mało się mówi. Po pierwsze mówimy „sześset” (lub jeśli chcemy być bardzo poprawni „sześćset”), a po drugie „złotych”, a nie „złoty”. Złoty może być jeden, ale jeśli mówimy już o dwóch złotyCH, pięciu złotyCH, czy stu złotyCH, nie zapominajmy, że jest to liczba mnoga, a słowo „złoty” podlega tutaj odmianie :).
- Dwu tysięczny pierwszy – dwa tysiące pierwszy
Jak powiesz, że coś wydarzyło się w 2003 roku? „W dwu tysięcznym trzecim” – to, co często się słyszy (o zgrozo – nawet wśród dziennikarzy!), a co nie jest oczywiście poprawną formą, która brzmi: „w dwa tysiące trzecim”. Zauważ, czy jeśli miałbyś wymówić w roku 1021 to powiedziałbyś „w tysięcznym dwudziestym pierwszym roku” czy „w tysiąc dwudziestym pierwszym roku”? Dlaczego zatem mielibyśmy kierować się inną regułą w przypadku roku dwa tysiące pierwszym/drugim/trzecim/czwartym itd.?
„Dwutysięczny” czy „tysięczny” poprawny będzie tylko w jednym przypadku – jeśli mówimy o pełnym roku, czyli 1000 czy 2000. Zatem tutaj poprawnie będzie „w roku tysięcznym”, tak samo powiemy „w roku dwutysięcznym”.
- Pierwszy czerwiec – pierwszy czerwca
Jeśli mówimy o roku to warto wspomnieć również o miesiącu, bo tutaj także pewne reguły obowiązują. Zatem, słyszy się często np. 'pierwszy styczeń’, 'dwudziesty marzec’, 'trzynasty wrzesień’, gdy poprawnie byłoby: „pierwszy stycznia”, „dwudziesty marca”, „trzynasty września”. Jeśli trudno Ci zapamiętać tę regułę, pomyśl zawsze o dniu, np. pierwszy (dzień) stycznia, dwudziesty (dzień) marca, trzynasty (dzień) września.
Więcej najczęściej popełnianych błędów w języku polskim znajdziesz w wpisie: Czy na pewno mówisz poprawnie? Sprawdź najczęściej popełniane błędy językowe. Część II.
Błędy językowe często także wynikają z niedokładności i tego, że się spieszymy. Chcemy powiedzieć jak najwięcej w jak najkrótszym czasie i wtedy wychodzi nam np. 'pierszy’ (zamiast pierwszy), 'czeci’ (zamiast trzeci) czy 'umię’ (zamiast umiem). Zauważ jak zabawnie wyglądają te wyrazy zapisane tak jak niepoprawnie się je wymawia :).
Jeśli po dzisiejszym wpisie dostrzegłeś, że Ty również popełniasz niektóre z wymienionych błędów, nie martw się tym zupełnie. Błędy językowe zdarzają się chyba każdemu i to całkiem normalne przy tak skomplikowanym języku jakim jest nasz piękny polski język. Jednak istotne tutaj jest, jak podchodzisz do tej kwestii. Chcesz się poprawić czy była to dla Ciebie tylko ciekawostka?
Powtórzę zatem jeszcze raz: to, jak się wypowiadasz ma wpływ na to, jak inni Cię postrzegają. To co bardzo istotne i czego nie można pominąć: jeśli Twoi słuchacze często proszą Cię o powtórzenie tego co przed chwilą powiedziałeś, zacznij bardziej otwierać buzie i mów wyraźniej! Nawet najpoprawniejsza polszczyzna nie będzie dobrze odbierana, gdy będziesz mówił niechlujnie i od niechcenia. Szanuj zatem słuch swojego rozmówcy.
A jakie Ty najczęściej słyszysz błędy w wymowie polskiej?
