Z uwagi na ogromne zainteresowanie wpisem Czy na pewno mówisz poprawnie? Sprawdź najczęściej popełniane błędy językowe! oraz dodatkowe przykłady, którymi dzieliliście się w komentarzach postanowiłam stworzyć drugą część artykułu, w którym przedstawię kolejne błędy językowe, popełniane bardzo często, zazwyczaj nieświadomie. A przecież w budowaniu naszego wizerunku to, jak się wysławiamy ma ogromne znaczenie!
Nawet, jeśli nie zwracasz większej uwagi na poprawność językową czy uważasz, że mówisz prawidłowo, to warto zapoznać się z poniższymi przykładami, bo tak jak napisałam: niejednokrotnie po prostu nie zdajemy sobie sprawy z tych błędów, głęboko zakorzenionych w naszych głowach.
Pomimo, że staram się mówić poprawnie i bardzo dużą uwagę przywiązuję do języka, mnie również zdarza się czasem popełniać błędy. Chodzi właśnie o to, aby po pierwsze zdać sobie z nich sprawę, a po drugie powtarzać, powtarzać, powtarzać ;).
Przed Wami II część najczęściej popełnianych błędów językowych i kolejnych 10 przypadków do przyswojenia :). Tak jak poprzednio podaję formę niepoprawną oraz formę poprawną (to ta pogrubiona), z wyjątkiem pięciu ostatnich przykładów, które ukazują mylenie znaczenia słów lub stosowane są w nieodpowiednim kontekście. A dzisiejszą listę otwiera…
WZIĄŚĆ – WZIĄĆ
Zwracaliście uwagę na to słowo jako nagminnie powtarzające się jeszcze wśród wielu osób. Pierwsza forma, choć często słyszana (widziana w piśmie już rzadziej) jest oczywiście niepoprawna i w zasadzie nie wiem skąd się wzięła. Próbowałam nawet doszukać się jakichś wyjaśnień, ale bezskutecznie. Po prostu czasem mamy skłonność do wymyślania nowych wyrazów. Jak na razie „wziąść” nie przyjęło się do poprawnej polszczyzny :).
TYLKO I WYŁĄCZNIE – TYLKO/WYŁĄCZNIE
Mamy tutaj tzw. masło maślane. Oba wyrazy oznaczają to samo, zatem niepoprawne będzie użycie naraz i „tylko” i „wyłącznie”. Czasem językoznawcy dopuszczają taką formę, jednak tylko w przypadku, gdy chcemy bardzo mocno zaakcentować dane sformułowanie. Większość zaleca jednak, aby wyrazy stosować oddzielnie.
OKRES CZASU – OKRES/CZAS
Bardzo podobnie jak w poprzednim przykładzie. Mówimy albo o jakimś okresie, albo o jakimś czasie, np. „w tym czasie” lub „w tym okresie”, ale już nie „w tym okresie czasu”.
POD RZĄD – Z RZĘDU
Często słyszane czy widziane „pod rząd” to rusycyzm, który tak się rozpowszechnił, że niektórzy językoznawcy dopuszczają go, jednak tylko w mowie potocznej. W innych przypadkach jedyna poprawna forma to „z rzędu”. Aby łatwiej to zapamiętać proponuję krótki wierszyk: „Nie mów pod rząd, bo zrobisz błąd; mów z rzędu, nie będzie błędu”.
TRZCIONKA – CZCIONKA
Być może błąd ten wziął się z chęci niezwykle poprawnej wymowy i może być mylony np. ze słowem strzelać (nie powiemy/napiszemy „szczelać”, tylko „strzelać”). Jednak jedyną poprawną formą jest czcionka.
I kilka propozycji, w których mylone są znaczenia dwóch wyrazów lub zastosowana jest niepoprawna forma:
TĄ – TĘ
Istnieje bardzo prosta zasada, dzięki której łatwo zapamiętać w jakich przypadkach należy użyć poprawnej formy, zatem: TĘ używamy w połączeniu z rzeczownikiem, który kończy się również na „ę”, z kolei TĄ używamy w połączeniu z rzeczownikiem, którego końcówka to „ą”.
Jeszcze inaczej: formę „tę” używamy w przypadku biernika, np. „podaj mi tę kawę” (a nie „podaj mi tą kawę”), a „tą” w przypadku nadrzędnika, np. „lubię chodzić po mieście z tą kawą”.
Co ciekawe, językoznawcy dopuszczają obie formy (biernika) w przypadku języka mówionego (czyli „podaj mi tę/tą kawę”), jeśli zaś chodzi o język pisany poprawnie będzie tylko, jeśli zastosujesz się do powyższych zasad.
PROSZĘ PANIĄ – PROSZĘ PANI
Bardzo często przenosi się do języka „proszę panią” w niepoprawnym znaczeniu, np. „proszę panią, która godzina?”. Jest to niepoprawne użycie tego zwrotu, gdyż prawidłowo zapytalibyśmy: „proszę pani, która godzina?”. Zatem możemy „prosić panią o coś”, a w przypadku, kiedy zwracamy się do kobiety powiemy „proszę pani”. Najłatwiej będzie to wytłumaczyć na przykładach: „Proszę panią o wybaczenie, niepotrzebnie to powiedziałem” i „Proszę pani, czy zasługuję na wybaczenie?”.
PÓŁTORA – PÓŁTOREJ
Tutaj zasada jest całkiem prosta, wystarczy zwrócić uwagę na rodzaj. Półtora odnosi się do rodzaju męskiego i nijakiego, np. półtora miesiąca (ten miesiąc), półtora roku (ten rok), półtora metra (ten metr), półtora litra (ten litr). Z kolei półtorej będziemy łączyć z rzeczownikami rodzaju żeńskiego, np. półtorej godziny (ta godzina), półtorej szklanki (ta szklanka) czy półtorej łyżki (ta łyżka).
BYNAJMNIEJ – PRZYNAJMNIEJ
Ten błąd często uzasadniany jest podobieństwem brzmieniowym tych dwóch słów. Bynajmniej to zamienne słowo do: wcale/w ogóle. Zatem powiesz: „Przynajmniej ja tak sądzę”, a nie „bynajmniej ja tak sądzę”. Poprawnie będzie również: „Bynajmniej mnie to nie przeszkadza” – inaczej: wcale/zupełnie/w ogóle mnie to nie przeszkadza. I poprawna forma do przynajmniej: „Przynajmniej mógłbyś zapytać mnie o zgodę, jeśli chcesz ze mną wyjść”.
EFEKTOWNY – EFEKTYWNY
Efektowny czyli zwracający na siebie uwagę, atrakcyjny, piękny. Efektowny może być np. makijaż lub tort urodzinowy. Efektywny to inaczej skuteczny, wydajny. Zatem efektywny może być np. trening, dzień czy pracownik.
Jestem bardzo ciekawa czy często słyszysz któryś z przytoczonych dzisiaj błędów językowych? A może sam natknąłeś się na coś, o czym wcześniej nie wiedziałeś lub wydawało Ci się, że dany wyraz czy zwrot jest poprawny? Być może się powtórzę, jednak pamiętaj, że pierwszym krokiem do zmiany jest właśnie uświadomienie sobie swojego błędu.
Zatem, jeśli dzisiaj udało Ci się odnaleźć coś nowego, to jest to Twój mały sukces i teraz jeśli tylko będziesz zwracał uwagę na ten błąd, z pewnością po pewnym czasie w nawyk wejdzie Ci mówienie poprawnej formy. Jak zawsze czekam na Wasze sugestie i uwagi :).
